نقد و بررسی مادربرد ASUS Prime Z790-P: انتخاب منطقی برای سیستم‌های مبتنی بر Z790
مقدمه
مادربرد ASUS Prime Z790-P مبتنی بر چیپست Intel Z790 و سوکت LGA1700 طراحی شده تا پشتیبانی از پردازنده‌های نسل دوازدهم و سیزدهم اینتل را فراهم کند. این مادربرد در ردهٔ میان‌رده تا نزدیک ردهٔ بالاتر قرار می‌گیرد و هدف آن ارائهٔ ترکیبی از امکانات مدرن مانند پشتیبانی از حافظه‌های DDR5، اسلات PCIe 5.0 برای کارت گرافیک و رابط‌های ذخیره‌سازی پرسرعت با قیمت منطقی است. در این بررسی جوانب مختلف طراحی، عملکرد و قابلیت‌های این محصول را بدون اغراق بررسی می‌کنیم.
طراحی و کیفیت ساخت
کیفیت ساخت Prime Z790-P متناسب با انتظارات از یک مادربرد ASUS در کلاس Prime است: PCB با اجزای استاندارد، هیت‌سینک‌های متوسط روی بخش VRM و شیارهای تقویت‌شده برای اسلات PCIe. طراحی ظاهری ساده و مینیمال است که برای کاربرانی که به RGB یا طراحی بسیار چشم‌گیر نیاز ندارند مناسب است. آرایش قطعات و متعلقات برای نصب کارت گرافیک و خنک‌کننده‌های با حجم متوسط مطلوب است، اما کاربران علاقه‌مند به طراحی‌های پیشرفته یا شاسی‌های کوچک باید سازگاری فیزیکی را بررسی کنند.
سوکت، چیپست و سازگاری پردازنده
این مادربرد از سوکت LGA1700 و چیپست Z790 استفاده می‌کند که پشتیبانی از پردازنده‌های اینتل نسل 12 و 13 را فراهم می‌آورد. طراحی مدار تغذیه برای پردازنده در کلاس میان‌رده قرار دارد و برای استفاده‌های روزمره، گیمینگ و کاری/تولیدی متوسط کافی است؛ با این حال برای اورکلاک سنگین یا پردازنده‌های HEDT مناسب‌ترین گزینه نیست و کاربران حرفه‌ای ممکن است به بردهای با فازهای تغذیه قوی‌تر نگاه کنند.
حافظه و ذخیره‌سازی
ASUS Prime Z790-P معمولاً با چهار اسلات حافظه DIMM عرضه می‌شود و از حافظه‌های DDR5 پشتیبانی می‌کند که امکان رسیدن به فرکانس‌های بالاتر در حالت اورکلاک وجود دارد. در بخش ذخیره‌سازی، مادربرد چند اسلات M.2 و پورت‌های SATA III ارائه می‌دهد که نیاز بیشتر کاربران به درایوهای NVMe و HDD/SSD ساتا را پوشش می‌دهد. با این حال، تعداد دقیق اسلات‌های M.2 و پورت‌های SATA بسته به نسخه و بازار ممکن است متفاوت باشد و قبل از خرید باید مشخصات نسخهٔ مورد نظر بررسی شود.
گرافیک و توسعه (PCIe و گسترهٔ توسعه)
وجود اسلات PCIe 5.0 برای کارت گرافیک در مادربردهای مبتنی بر Z790 یکی از مزیت‌های این نسل است و Prime Z790-P نیز این امکان را برای ارتقاهای آینده فراهم می‌کند. علاوه بر اسلات اصلی x16، اسلات‌های توسعهٔ اضافی (PCIe x1 و گاهی x4) برای کارت‌های جانبی مانند کارت شبکه یا صدا وجود دارد که انعطاف‌پذیری مناسبی برای توسعه سیستم فراهم می‌کند.
درگاه‌ها، شبکه و صدا
در بخش I/O، این مادربرد درگاه‌های متنوع USB (از جمله USB 3.x)، پورت‌های شبکه (معمولاً گیگابیت یا 2.5 گیگابیت در برخی نسخه‌ها) و خروجی‌های صوتی مبتنی بر کدک‌های رایج Realtek را ارائه می‌دهد. برخی نسخه‌ها ممکن است شامل درگاه USB Type-C و یا پشتیبانی از وای‌فای داخلی باشند، اما نسخهٔ پایه اغلب فاقد وای‌فای است. لذا توجه به پنل پشتی و مشخصات دقیق هر نسخه قبل از خرید اهمیت دارد.
BIOS و نرم‌افزار
واسط کاربری UEFI بایوس ایسوس برای سری Prime کاربردی و نسبتاً کامل است؛ گزینه‌های اورکلاک، تنظیمات مدیریت انرژی و کنترل فن‌ها در دسترس قرار دارند و ابزارهای نرم‌افزاری ASUS (مانند AI Suite و Fan Xpert) تجربه مدیریتی بهتری برای کاربر می‌آورند. پشتیبانی از به‌روزرسانی بایوس از طریق EZ Flash باعث می‌شود ارتقاءهای سازگاری یا رفع باگ‌ها ساده‌تر انجام شود.
خنک‌کنندگی و مدیریت توان
هیت‌سینک‌های بخش VRM و طراحی مسیرهای جریان هوا برای بارهای معمولی کافی هستند؛ اما برای اورکلاک‌های سنگین یا پردازنده‌های با مصرف توان بالا، ممکن است نیاز به تهویهٔ کابین یا راهکارهای خنک‌کنندگی اضافی باشد. نرم‌افزارهای کنترل فن و سنسورهای حرارتی امکان تنظیم دقیق‌تر شرایط حرارتی را فراهم می‌کنند.
عملکرد واقعی و هدف کاربری
در کاربردهای روزمره، گیمینگ و تولید محتوای متوسط، Prime Z790-P عملکرد قابل قبولی ارائه می‌دهد؛ تا زمانی که سیستم در محدودهٔ طراحی توان مادربرد کار کند، ثبات مناسبی دیده می‌شود. این مادربرد برای کاربرانی که به دنبال یک سکوی پایدار با امکانات مدرن (DDR5، PCIe 5.0) و قیمت منطقی هستند مناسب است. اما برای افرادی که دنبال اورکلاک عمیق یا پیکربندی‌های حرفه‌ای با چند کارت گرافیک و تعداد زیاد NVMe هستند، گزینه‌های رده‌بالاتر با مدار تغذیه قوی‌تر ارجح خواهند بود.
نصب، سازگاری و نکات عملی
نصب Prime Z790-P روی اکثر کیس‌های ATX استاندارد ساده است و راهنمای همراه مادربرد مراحل را پوشش می‌دهد. توصیه می‌شود قبل از نصب قطعات، نسخه بایوس و لیست سازگاری حافظه (QVL) را در سایت ایسوس بررسی کنید تا از سازگاری ماژول‌های حافظه و پردازنده با برد اطمینان حاصل شود. همچنین توجه به فاصله‌گذاری اسلات‌ها برای کارت‌های بزرگ و خنک‌کننده‌های پردازنده ضروری است.
قیمت و رقابت در بازار
Prime Z790-P معمولاً به‌عنوان یک گزینهٔ میان‌رده با تمرکز بر تعادل بین امکانات و قیمت عرضه می‌شود. در بازار رقابت با بردهایی از سازندگان دیگر و همچنین نسخه‌های متنوع ASUS (مانند نسخه‌های با Wi-Fi یا نسخه‌های D4 برای DDR4) وجود دارد. مقایسهٔ دقیق با رقبای هم‌قیمت بر اساس تعداد اسلات‌های M.2، کیفیت مدار تغذیه و پورت‌های I/O می‌تواند تعیین‌کنندهٔ انتخاب نهایی باشد.
- مزایا
- پلتفرم مدرن مبتنی بر چیپست Z790 و سوکت LGA1700 با پشتیبانی از پردازنده‌های نسل جدید اینتل
- پشتیبانی از حافظه‌های DDR5 و اسلات PCIe 5.0 برای ارتقای آینده‌نگر
- واسط UEFI و نرم‌افزارهای مدیریت مفید از طرف ASUS
- قیمت منطقی نسبت به امکانات در کلاس میان‌رده
- معایب
- مدار تغذیه در کلاس میان‌رده است و برای اورکلاک سنگین یا پردازنده‌های پرتوان مناسب ایده‌آل نیست
- برخی نسخه‌ها ممکن است فاقد وای‌فای داخلی یا تعداد زیاد اسلات‌های M.2 باشند؛ بنابراین بررسی نسخهٔ خریداری شده لازم است
- طراحی بصری و امکانات رده‌بالا مانند RGB یا خنک‌کننده‌های پیشرفته چندان برجسته نیست
جمع‌بندی نهایی: ASUS Prime Z790-P یک مادربرد منطقی برای کاربرانی است که به دنبال سکوی مدرن مبتنی بر چیپست Z790 با پشتیبانی از DDR5 و PCIe 5.0 هستند، اما نیازی به امکانات بسیار پیشرفته یا مدار تغذیهٔ فوق‌العاده ندارند. این برد تعادل مناسبی بین عملکرد، امکانات پایه و قیمت ارائه می‌دهد؛ مناسب گیمرها و کاربران تولید محتوا در سطح متوسط تا نیمه‌حرفه‌ای که به دنبال ارتقای آینده‌نگر هستند، اما برای اورکلاکینگ سنگین یا نیازهای خاص حرفه‌ای بهتر است به گزینه‌های رده‌بالای بازار نگاه شود.