مقایسه جنگنده اف-۳۵ لایتنینگ ۲ و جنگنده سوخو-۵۷

مقایسه جامع جنگنده‌های اف-۳۵ و سوخو ۵۷: دو ابرجنگنده نسل پنجم

جنگنده‌های نسل پنجم، نماد پیشرفت فناوری‌های نظامی در عرصه هوانوردی هستند و دو نمونه برجسته در این زمینه، جنگنده آمریکایی اف-۳۵ لایتنینگ ۲ و جنگنده روسی سوخو ۵۷ می‌باشند. هر دو این جنگنده‌ها با هدف برتری هوایی، انجام عملیات چندمنظوره و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین طراحی و ساخته شده‌اند. در این مقاله به بررسی و مقایسه ویژگی‌ها، توانمندی‌ها و نقاط قوت و ضعف این دو جنگنده می‌پردازیم.

تاریخچه و توسعه

جنگنده اف-۳۵ محصول پروژه جنگنده تهاجمی مشترک (JSF) است که از سال ۲۰۰۶ وارد مرحله پرواز آزمایشی شد و به تدریج از سال ۲۰۱۵ وارد خدمت نیروی هوایی آمریکا و متحدانش گردید. این جنگنده با همکاری چندین کشور ناتو توسعه یافته و به عنوان گران‌ترین پروژه نظامی تاریخ شناخته می‌شود.

در مقابل، سوخو ۵۷ که محصول شرکت سوخو روسیه است، از سال ۲۰۱۰ نخستین پرواز خود را انجام داده و پس از سال‌ها توسعه و آزمایش، از سال ۲۰۲۴ وارد خط تولید انبوه شده است. این جنگنده به عنوان نخستین جنگنده نسل پنجم روسیه و نماد فناوری پیشرفته این کشور شناخته می‌شود.

طراحی و ساختار

اف-۳۵ یک جنگنده تک‌موتوره و تک‌سرنشین است که در سه مدل A (نشست و برخاست متعارف)، B (نشست و برخاست عمودی) و C (ناونشین) تولید می‌شود. طراحی آن بر پایه پنهانکاری، آیرودینامیک پیشرفته و استفاده گسترده از مواد مرکب است. کابین خلبان مجهز به نمایشگر لمسی پانورامیک و سیستم نمایشگر کلاه خلبان با قابلیت هدف‌گیری خارج از محور است.

سوخو ۵۷ یک جنگنده دو موتوره و تک‌سرنشین است که طراحی آن ترکیبی از پنهانکاری و چالاکی بالا است. این جنگنده از مواد مرکب و فناوری‌های کاهش سطح مقطع راداری بهره می‌برد اما برخلاف اف-۳۵، تمرکز بیشتری بر روی مانورپذیری و قدرت موتور دارد. کابین سوخو ۵۷ نیز مجهز به نمایشگرهای چندگانه و سیستم‌های پیشرفته اویونیک است.

موتور و عملکرد پروازی

اف-۳۵ از موتور توربوفن پرات اند ویتنی F135 بهره می‌برد که توان رانش بالایی دارد و در مدل B قابلیت برخاست و نشست عمودی را فراهم می‌کند. این جنگنده توان پرواز با سرعت 1.6 ماخ و برد عملیاتی حدود ۲۲۰۰ کیلومتر با سوخت داخلی را دارد.

سوخو ۵۷ در نسخه‌های اولیه از موتور AL-41F1 استفاده می‌کرد اما نسخه‌های جدیدتر مجهز به موتور izdeliye 30 با رانش بالاتر و مصرف سوخت بهینه‌تر شده‌اند. این جنگنده توان پرواز با سرعت 2.3 ماخ و برد عملیاتی حدود ۳۵۰۰ کیلومتر را داراست که نسبت به اف-۳۵ برتری محسوسی دارد.

سیستم‌های راداری و الکترونیکی

اف-۳۵ مجهز به رادار آرایه فازی فعال AN/APG-81 است که قابلیت‌های چندحالته هوا به هوا و هوا به زمین را داراست. همچنین سیستم DAS (روزنه توزیع شده) و سامانه جنگ الکترونیک پیشرفته AN/ASQ-239 در آن تعبیه شده است که آگاهی وضعیتی بسیار بالایی به خلبان می‌دهد.

سوخو ۵۷ نیز از رادار آرایه فازی فعال N036 بهره می‌برد که چندین آنتن در باندهای مختلف دارد و توانایی رهگیری و درگیری همزمان با چندین هدف را داراست. سیستم‌های اپتیکی و جنگ الکترونیک پیشرفته نیز در این جنگنده به کار رفته‌اند که توان مقابله با تهدیدات مختلف را افزایش می‌دهد.

توانمندی‌های تسلیحاتی

اف-۳۵ قابلیت حمل انواع موشک‌های هوا به هوا مانند AIM-120 AMRAAM و AIM-9X Sidewinder و همچنین موشک‌های هوا به زمین هدایت‌شونده و بمب‌های هوشمند را دارد. این جنگنده دارای دو محفظه داخلی حمل سلاح است که به حفظ پنهانکاری کمک می‌کند.

سوخو ۵۷ نیز توان حمل موشک‌های هوا به هوا مانند R-77 و R-73 و موشک‌های هوا به زمین هدایت‌شونده و بمب‌های مختلف را دارد. این جنگنده دارای دو دهلیز داخلی و چند جایگاه خارجی برای حمل تسلیحات است که انعطاف‌پذیری بالایی در ماموریت‌های مختلف فراهم می‌کند.

پنهانکاری و بقاپذیری

اف-۳۵ به عنوان یک جنگنده رادارگریز طراحی شده و سطح مقطع راداری بسیار پایینی دارد که کشف آن را برای رادارهای دشمن بسیار دشوار می‌کند. استفاده از مواد جاذب رادار، طراحی ورودی‌های هوای بدون پس‌گرایی و محفظه‌های داخلی حمل سلاح از جمله عوامل این پنهانکاری است.

سوخو ۵۷ نیز دارای ویژگی‌های پنهانکاری است اما تمرکز آن بیشتر بر تعادل بین پنهانکاری و چالاکی است. سطح مقطع راداری آن بیشتر از اف-۳۵ است اما موتورهای قدرتمند و طراحی آیرودینامیکی پیشرفته، آن را در مانورهای هوایی بسیار توانمند می‌سازد.

کاربری و مشتریان

اف-۳۵ به عنوان یک جنگنده چندمنظوره در نیروی هوایی، نیروی دریایی و سپاه تفنگداران دریایی آمریکا و همچنین کشورهای متعددی از جمله بریتانیا، ایتالیا، هلند، استرالیا، نروژ، ژاپن، کره جنوبی و اسرائیل در خدمت است و بزرگ‌ترین پروژه تولید جنگنده در جهان محسوب می‌شود.

سوخو ۵۷ عمدتاً در نیروی هوایی روسیه به کار گرفته شده و برنامه‌هایی برای صادرات آن به برخی کشورها وجود دارد. این جنگنده به عنوان جانشین نسل قبلی جنگنده‌های روسی مانند میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ طراحی شده است.

نتیجه‌گیری

جنگنده‌های اف-۳۵ و سوخو ۵۷ هر دو نمایانگر فناوری‌های پیشرفته در عرصه هوانوردی نظامی هستند اما رویکردهای متفاوتی در طراحی و توسعه دارند. اف-۳۵ با تمرکز بر پنهانکاری، یکپارچگی سیستم‌ها و قابلیت‌های چندمنظوره، گزینه‌ای ایده‌آل برای عملیات‌های متنوع و همکاری با متحدان است. در مقابل، سوخو ۵۷ با تأکید بر قدرت موتور، چالاکی و انعطاف‌پذیری در ماموریت‌های هوایی، جنگنده‌ای قدرتمند برای نبردهای هوایی و تاکتیکی به شمار می‌رود.

انتخاب بین این دو جنگنده بستگی به نیازهای عملیاتی، استراتژی نظامی و بودجه کشورها دارد و هر کدام در حوزه خود می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند.