مقایسه جامع وب سرورهای Nginx و IIS: انتخاب بهترین گزینه برای میزبانی وب
وب سرورها نقش حیاتی در ارائه محتوای وب و مدیریت درخواست‌های کاربران دارند. در این میان، دو وب سرور محبوب و پرکاربرد Nginx و IIS (Internet Information Services) از جمله گزینه‌های اصلی برای میزبانی وب محسوب می‌شوند. در این مقاله به بررسی جامع این دو وب سرور، ویژگی‌ها، مزایا، معایب و تفاوت‌های کلیدی آن‌ها می‌پردازیم تا بتوانید بهترین انتخاب را برای پروژه‌های خود داشته باشید.
معرفی وب سرور Nginx
Nginx یک وب سرور متن‌باز و قدرتمند است که در سال ۲۰۰۴ توسط ایگور سیسویف توسعه یافت. این وب سرور به دلیل معماری رویدادمحور و ناهمزمان خود، توانایی مدیریت هزاران اتصال همزمان را با مصرف کم منابع دارد. Nginx علاوه بر ارائه محتوای استاتیک، به عنوان پروکسی معکوس، لود بالانسر و سرور کشینگ نیز کاربرد دارد. این وب سرور از پروتکل‌های مدرن مانند HTTP/2، HTTPS، gRPC و WebSocket پشتیبانی می‌کند و به دلیل سرعت بالا و مقیاس‌پذیری آسان، در سایت‌های پرترافیک و سرویس‌های ابری بسیار محبوب است.
معرفی وب سرور IIS
IIS محصول شرکت مایکروسافت است که به طور اختصاصی روی سیستم‌عامل ویندوز اجرا می‌شود. این وب سرور از سال ۱۹۹۵ تاکنون توسعه یافته و به عنوان یک سرویس جامع برای میزبانی وب‌سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب مبتنی بر فناوری‌های مایکروسافت مانند ASP.NET شناخته می‌شود. IIS از پروتکل‌های HTTP، HTTPS، FTP و SMTP پشتیبانی می‌کند و امکانات امنیتی متعددی مانند مدیریت گواهی‌های SSL/TLS، احراز هویت کاربران و فیلترینگ درخواست‌ها را ارائه می‌دهد. همچنین IIS قابلیت مدیریت از راه دور و پشتیبانی از Application Pools را دارد که به تفکیک و ایزوله‌سازی برنامه‌های وب کمک می‌کند.
معماری و عملکرد
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های Nginx و IIS در معماری آن‌هاست. Nginx از معماری رویدادمحور و ناهمزمان بهره می‌برد که به آن اجازه می‌دهد هزاران اتصال را به صورت همزمان و با مصرف کم منابع مدیریت کند. این ویژگی باعث شده Nginx در ارائه محتوای استاتیک و مدیریت ترافیک بالا بسیار کارآمد باشد.
در مقابل، IIS از معماری مبتنی بر فرآیند و نخ استفاده می‌کند که برای هر درخواست یک رشته جدید ایجاد می‌کند. این مدل در شرایط ترافیک پایین عملکرد مناسبی دارد اما در بارهای سنگین ممکن است مصرف منابع بیشتری داشته باشد. با این حال، IIS با استفاده از Application Pools و مدیریت دقیق فرآیندها، سعی در بهبود پایداری و امنیت دارد.
پشتیبانی از زبان‌ها و فریم‌ورک‌ها
Nginx به صورت مستقیم از زبان‌های برنامه‌نویسی پشتیبانی نمی‌کند و برای پردازش محتوای داینامیک، درخواست‌ها را به سرورهای پشتیبان مانند PHP-FPM یا سایر برنامه‌های کاربردی ارسال می‌کند. این معماری باعث افزایش کارایی و انعطاف‌پذیری می‌شود.
در مقابل، IIS به طور کامل با فریم‌ورک دات‌نت و زبان‌های برنامه‌نویسی مرتبط مانند C#، VB.NET و ASP.NET یکپارچه شده است. همچنین از زبان‌های دیگر مانند PHP نیز پشتیبانی می‌کند، اما تمرکز اصلی آن بر روی فناوری‌های مایکروسافت است.
امنیت
هر دو وب سرور Nginx و IIS امکانات امنیتی قابل توجهی ارائه می‌دهند. Nginx با قابلیت‌هایی مانند محدود کردن نرخ درخواست‌ها، فیلترینگ IP و پشتیبانی از TLS، امنیت بالایی فراهم می‌کند. همچنین به دلیل معماری سبک و مصرف کم منابع، در برابر حملات DDoS مقاوم‌تر است.
IIS نیز با پشتیبانی از احراز هویت‌های متنوع (Basic، Windows Authentication، Digest و Client Certificate)، مدیریت گواهی‌های SSL/TLS و فیلترینگ درخواست‌ها، امنیت قابل قبولی ارائه می‌دهد. با این حال، به دلیل وابستگی به سیستم‌عامل ویندوز، ممکن است در برابر برخی آسیب‌پذیری‌های خاص ویندوز آسیب‌پذیر باشد.
مدیریت و پیکربندی
Nginx با فایل‌های پیکربندی ساده و قابل فهم، امکان تنظیمات پیشرفته را فراهم می‌کند، اما فاقد پشتیبانی از فایل‌های .htaccess است که در Apache وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود تغییرات پیکربندی در Nginx سریع‌تر و با امنیت بالاتر اعمال شود اما انعطاف‌پذیری کمتری برای کاربران نهایی دارد.
IIS با ارائه کنسول مدیریتی گرافیکی قدرتمند و همچنین پشتیبانی از PowerShell، امکان مدیریت آسان و خودکارسازی وظایف را فراهم می‌کند. این ویژگی برای مدیران سیستم‌های ویندوز بسیار کاربردی است.
سازگاری و پشتیبانی سیستم‌عامل
Nginx به صورت بومی روی سیستم‌عامل‌های لینوکس، یونیکس و مک اجرا می‌شود و نسخه ویندوز آن محدودیت‌هایی دارد. این وب سرور برای محیط‌های لینوکسی و ابری بسیار مناسب است.
IIS تنها روی سیستم‌عامل ویندوز اجرا می‌شود و برای پروژه‌هایی که مبتنی بر فناوری‌های مایکروسافت هستند، بهترین گزینه است.
کاربردها و موارد استفاده
Nginx به دلیل سرعت بالا و مقیاس‌پذیری، در سایت‌های پرترافیک، شبکه‌های تحویل محتوا (CDN)، پخش ویدئو و برنامه‌های ابری بسیار محبوب است. همچنین به عنوان پروکسی معکوس و لود بالانسر کاربرد فراوان دارد.
IIS بیشتر در سازمان‌ها و شرکت‌هایی که از فناوری‌های مایکروسافت استفاده می‌کنند، برای میزبانی وب‌سایت‌ها و برنامه‌های تحت دات‌نت کاربرد دارد. همچنین برای سرویس‌های FTP و برنامه‌های کاربردی تحت ویندوز گزینه مناسبی است.
مزایا و معایب
مزایای Nginx: سرعت بالا، مصرف کم منابع، مقیاس‌پذیری عالی، پشتیبانی از پروتکل‌های مدرن، امنیت بالا و انعطاف‌پذیری در پیکربندی.
معایب Nginx: عدم پشتیبانی مستقیم از پردازش محتوای داینامیک، نیاز به پیکربندی دستی و پیچیده‌تر برای کاربران تازه‌کار.
مزایای IIS: یکپارچگی کامل با ویندوز و دات‌نت، مدیریت آسان با ابزارهای گرافیکی و PowerShell، پشتیبانی از زبان‌های برنامه‌نویسی مایکروسافت و امکانات امنیتی متنوع.
معایب IIS: محدود به سیستم‌عامل ویندوز، مصرف بالاتر منابع نسبت به Nginx، و هزینه‌های مرتبط با لایسنس و پشتیبانی.
نتیجه‌گیری
انتخاب بین Nginx و IIS بستگی به نیازهای پروژه، زیرساخت‌های موجود و فناوری‌های مورد استفاده دارد. اگر به دنبال وب سروری سریع، سبک و مقیاس‌پذیر برای محیط‌های لینوکسی یا ابری هستید، Nginx گزینه مناسبی است. اما اگر در محیط ویندوز فعالیت می‌کنید و از فناوری‌های مایکروسافت بهره می‌برید، IIS با امکانات مدیریتی و امنیتی قوی، انتخاب بهتری خواهد بود.
در نهایت، هر دو وب سرور قابلیت‌های قابل توجهی دارند و با توجه به نیازهای خاص شما می‌توانند بهترین عملکرد را ارائه دهند.